loader image
پرش به محتوای اصلی
خانه

جلسه شماره 5. بحث درباره دورکیم، دیلتای و زیمل

جلسه شماره 5. بحث درباره دورکیم، دیلتای و زیمل

از حسین سوزنچی در
Number of replies: 5

چند مقدمه:

اولا لازم است تذکر دهم که فایل تدوین شده سال 94 در این بحث خیلی نقص و اشتباه دارد و در پایین همین صفحه فایل PDF اصلاح شده آن جلسه را ضمیمه کرده ام.

ثانیا در 4 دقیقه اول، درباره دو کلمه «معرفت» و «شناخت» توضیحاتی احتمالی داده‌اند که دقیق نیست و در متن ضمیمه توضیح درست آمده است.

ثالثا در دقیقه 35-36 احتمالی را درباره وجه تسمیه همبستگی مکانیکی و ارگانیکی مطرح کرده‌ام که به نظرم آ<نچه در متن ضمیمه نوشته ام دقیقتر است.

اما سیر بحث چنین است:

تا دقیقه 7، معرفی‌ای از کل بخش «ب. جامعه‌شناسی معرفت نوین» ارائه شده است (در متن ضمیمه هم موجود است)

سپس تا دقیقه 67 مبحث «آگاهی جمعی، تفکر پیش منطقی، و بازنمودهای اجتماعی» از کتاب کنوبلاخ مطرح می‌شود. متن ضمیمه شرح مطالب خود کنوبلاخ است؛ اما چون بحثهای آنها با فرهنگ ما بیگانه است، در این فراز کوشش کرده‌ام با مثالهایی از تحولات جامعه خودمان، معنا و اهمیت مساله تقسیم کار، و تاثیرش در سست شدن پیوند اجتماعی ارائه کنم. در واقع، این مثالها یک قرائت دورکیمی است از تحولات اجتماعی ایران، نه اینکه لزوما به آنها باور داشته باشم؛ در این بحث تحلیلی درباره فقه و قانون و اخلاق، و بحث ولایت فقیه داده‌ام، که تاکید می‌کنم یک قرائت دورکیمی از مساله است؛ و خواسته‌ام به این وسیله با سبک تفکر جامعه شناسی دورکیمی آشنا شوید.

از دقیقه 67 وارد بحث زیمل و دیلتای می‌شوم که مقدمه‌ای برای فهم وبر است؛ در اینجا باز برای اینکه فهم درستی از دیلتای به دست آوریم، با توجه به غلبه ذهنیت فلسفه اسلامی، سعی کرده‌ام توضیحی از جهان‌های ممکن لایب‌نیتس و اینکه چگونه آن نگاه، در فهم پدیده‌های اجتماعی موثر است ارائه دهم؛ و این نگاهی که اصلا در سبک فلسفه اسلامی نیست. شاید نمونه خوبی باشد برای تفاوت سبک تحلیل در جامعه‌شناسی آلمانی و سبک تحلیل در فلسفه اسلامی. نظر شخصی من این است که سبک تحلیل فلسفه اسلامی قرابت بیشتری با سبک پوزیتیویستی دارد تا سبک تفسیری آلمانی؛ و البته این به معنای قرابت در نتایج نیست.

بحث رسمی کلاس در دقیقه 98 تمام می‌شود و چند دقیقه بعدی، پاسخ به دو سوال است که بعد از اتمام جلسه پرسیده می‌شود. یکی درباره جهان‌های ممکن؛ و دیگری درباره فهم پیوند اجتماعی.

In reply to حسین سوزنچی

در پاسخ به: جلسه شماره 5. بحث درباره دورکیم، دیلتای و زیمل

از محمد قاسم پور قاضی محله در
سلام علیکم استاد
شما در این جلسه یک نکته را فرمودید که شاید اصل بحث نبود، اما ما به جهت رشته‌ی تحصیلی خودمان، آن را گرفتیم.

شما فرمودید که فضای فلسفه‌ی اسلامی از جهت تبیین و پیش بینی به سمت افکار دورکیم و پوزیتویست‌ها شباهت دارد. اگر می‌شود لطفا شواهد این مساله را بیان کنید.
البته بنده خودم یک فکر‌هایی کردم، لکن منسجم نیست. برای مثال مبحث اراده که عرفای فیلسوف مثل امام خمینی (رحمةالله علیه) به آن پرداخته‌اند، یک چیزهایی دارد. حالا اینا برداشت‌های خودم است: مثلا افراد ضعیف النفس اراده‌ی ضعیفی دارند و طبق یک الگوی حیوانی ساده مانند دیگر حیوانات قابل پیشبینی هستند.

افرادی که اراده‌ی قوی هم دارند، مانند اهالی مدینه‌ی فاضله فارابی، همگی سعادت را می‌شناسند و در مسیر آن حرکت می‌کنند و اختلافی ندارند و یک جورایی قابل پیش بینی هستند.


البته باز هم عرض میکنم که این ها فقط جرقه‌هایی هستند که در ذهن من ایجاد شدند، و منسجم نیستند. اگر شما هم شواهدتان را بفرمایید به شدت ممنون میشم.
با تشکر
In reply to محمد قاسم پور قاضی محله

در پاسخ به: جلسه شماره 5. بحث درباره دورکیم، دیلتای و زیمل

از محمد قاسم پور قاضی محله در
سلام علیکم
استاد این مطلب حقیر رو جواب ندادید.
حقیر بک سری نکات به ذهنم رسیده، اما نه به صورت مبنایی.

برای مثال، می‌گویند مسائل پایه در حکمت متعالیه این چهارتا است:
اصالت وجود و اعتباریت ماهیت
تشکیک در وجود
وحود رابط معلول
حرکت جوهری

(درآمدی بر نظام حکمت صدرایی ، عبدالرسول عبودیت، ج۱، ص ۶۰)


مثلا از این چهارتا چه چیزی دال فضای کنترل و پیش بینی وجود دارد؟
In reply to حسین سوزنچی

در پاسخ به: جلسه شماره 5. بحث درباره دورکیم، دیلتای و زیمل

از محمد قاسم پور قاضی محله در

سلام علیکم

شما فرمودید که دورکیم میگه حالا که دین رفته، یه آداب و رسومی باید جاش بیاد تا همبستگی اجتماعی حفظ بشه.


مگر دورکیم همبستگی ارگانیکی را به این دلیل مطرح نمی‌کند که بگوید با تخصصی شدن و تقسیم کار اجتماعی، دیگر به دین و ... نیاز نیست و همبستگی خود به خود ایجاد می‌شود؟


(البته این مطلب را در فایل جلسه بعد میگویید، لکن چون دورکیم بود، اینجا مطرح کردم)


In reply to محمد قاسم پور قاضی محله

در پاسخ به: جلسه شماره 5. بحث درباره دورکیم، دیلتای و زیمل

از حسین سوزنچی در
خیر
یعنی او نمی گوید همبستگی خود به خود ایجاد می‌شود. بلکه اتفاقا می گوید در این وضعیت جدید عملا همبستگی دارد متلاشی می شود و با زرنگی تمام به جای اینکه اولی را ارگانیک و دومی را مکانیکی بنامد (که مکانیکی دلالت بر بی جان و رو به زوال بودن دارد)‌ معکوس نامگذاری می کند
اما مساله اصلی او این است که چکار کنیم که با زوال دین که عامل همبستگی بود همبستگی را نگه داریم بدون اینکه دین برگردد