پایان نامه نظم نوین جهانی: تاملی نظری درباره پایداری یا تحول دولت ملی
پایان‌نامه. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس. 1374 . کارشناسی ارشد
استاد راهنما: حسین سیف زاده | دانشجو: تاج محمد صفت گل
پایان نامه حاضر، پایداری یا تحول دولت ملی در نظم نوین جهانی را مطمح نظر خود قرار می دهد به همین خاطر این پرسش اصلی ذهن نظریه پردازان را به خود مشغول کرده است که آیا در نظم نوین جهانی، دولت ملی به عنوان بازیگر اصلی نظام بین المللی باقی خواهد ماند؟ یا همانطوریکه قبیله و امپراطوری در برهه‌ای از زمان به دولت تحول یافتند، زمینه برای تحول دولت ملی به بازیگر جدید جهانی فراهم آمد، است .
فرضیه اصلی این پایان نامه با توجه به سئوال مطرح شده این است که: دولت ملی علیرغم تعدیل نقش ، به عنوان اصلی ترین بازیگر نظام بین المللی باقی خواهد ماند. جهت آزمون فرضیه فوق، سه رهیافت واقع گرایان (معتقدین به بقای دولت ملی)، تکثر گرایان (معتقدین به پیدایش رقیب برتر، یعنی شرکتهای چندملیتی برای دولت ملی) و جهانگرایان (طرفداران اضمحلال دولت ملی، مارکسیستها، غیر مارکسیستها و طرفداران نظام جهانی)، مورد بررسی قرار گرفته است .واقع گرایان با تاکید بر استقلال و حاکمیت بازیگر ملی، بازی بین دولتهای ملی را حاصل جمع جبری صفر فرض می کنند و مرزی بین دولت ملی و بین المللی، قایل هستند. در رهیافت واقعگرایی، دولت ملی، واحد اصلی تحلیل می باشد. واقعگرایان معتقدند نه تنها همنوایی اساسی میان منافع ملی کشورها وجود ندارد بلکه دولتهای ملی غالبا" اهداف ملی متعارضی را تعقیب می کنند. تکثرگرایان، اعتقاد دارند که قدرت دولت در داخل یک جامعه باید میان گروههای مختلف عملکردی، تقسیم شده و نباید انحصاری باشد. نظریه پردازان این طرز تفکر معتقدند که دولت ملی از بین نرفته است ولی دندان تیز حاکمیت ملی کنده شده است بنابراین بازیگران جهانی دیگری چون شرکتهای چند ملیتی و سازمانهای بین المللی نیز در کنار دولتهای ملی مطرح هستند بدین ترتیب بازی را حاصل جمع جبری مضاعف فرض می کنند. برخلاف دو دیدگاه واقع گرایی و تکثرگرائی که دولت ملی را در درجات مختلفی از قدرت ، پایدار می‌بیند، جهانگرایان معتقد به جذب این واحد سیاسی در نظام جهانی هستند. نظریه پردازان این طرز تفکر، اعتقاد دارند که عمر دولتهای ملی بسر آمده است و این واحد سیاسی از دو سوی فراملی و فروملی تحت فشار قرار گرفته است و در نهایت چاره‌ای جز آن نمی بیند که در نظام جهانی مستحیل گردد. جهانگرایان توجه ویژه خود را بر روی مکانیزم سلطه گرائی قرار می دهند و بازی را حاصل جمع جبری مثبت فرض می کنند. اگر چه واقعیت این است که تحولات جدیدی در جهان رخ داده است ، لکن بررسی فرضیه این پایان‌نامه نشان می دهد که صحنه روابط بین الملل همانند صحنه داخلی، یکپارچه و یکدست نیست و مکانیزم لازم الاجرای دولت ملی را ندارد. ضمنا میان منافع ملی دولتها همسوئی و همنوائی اساسی وجود نداشته و بلکه دولتها، منافع ملی متضادی را دنبال می کنند. با وجود رقبای سترگ در مقابل دولت ملی، این واحد سیاسی هنوز هم از امتیازات بسیاری در برابر دیگر بازیگران بین المللی بهره منده است . افزون بر بهره‌مندی از پایگاه حاکمیت رسمی، دولتهای ملی عموما دارای امکانات انسانی، اقتصادی، نظامی و جغرافیایی هستند که رقابت سایر بازیگران را با آنها دشوار و یا ناممکن می سازد، به این ترتیب که ملت و آرمانهایش از طریق ملی گرائی در دولت تجسم می یابد. در واقع حکومت هر کشور توسط مردم آن به عنوان نماینده و محافظی برای ارزشهای فرهنگی، تاریخ و سنن آن تلقی می گردد. این رابطه در ترکیب با تفکر حاکمیت ، نیروی قدرتمندی را پدید می آورد. نیرویی که بازیگران غیر دولتی و یا غیر کشوری بندرت می توانند با آن به رقابت برخیزند.